Hirsutizm (Qadınlarda Tüklənmə) – Səbəbləri və Hormonal Əsasları
Hirsutizm, qadınlarda androgen həssas nahiyələrdə – üz, çənə, boyun, sinə, qarın və kürək bölgəsində həddindən artıq tük inkişafı ilə xarakterizə olunan bir klinik vəziyyətdir. Bu vəziyyət, əsasən, androgen hormonlarının artması və ya tük follikullarının bu hormonlara qarşı həssaslığının yüksəlməsi nəticəsində meydana çıxır.
Hirsutizmin Əsas Səbəbləri
Polikistik Yumurtalıq Sindromu (PCOS) – Qadınlarda hirsutizmin ən geniş yayılmış səbəbi olub, hormonal balanssızlıq və yumurtalıqlarda androgen istehsalının artması ilə əlaqəlidir. PCOS zamanı menstrual pozğunluqlar, akne və saç tökülməsi kimi digər simptomlar da müşahidə edilə bilər.
Adrenal Hiperplaziya – Böyrəküstü vəzilərin kortizol və androgen istehsalında pozğunluğa səbəb olan irsi bir vəziyyətdir. Bu sindrom zamanı qadınlarda testosteron səviyyəsi yüksələ və nəticədə tüklənmə arta bilər.
Cushing Sindromu – Kortizol hormonunun yüksək olması nəticəsində androgen istehsalının artması ilə əlaqəli bir endokrin pozğunluqdur. Bu vəziyyətdə həmçinin piylənmə, hipertoniya və dəri dəyişiklikləri də müşahidə edilə bilər.
Androgen İstehsal Edən Şişlər – Yumurtalıqlarda və ya böyrəküstü vəzlərdə yerləşən şişlər androgen hormonlarının həddindən artıq ifrazına səbəb olaraq kəskin hirsutizm yarada bilər.
İnsulin Müqaviməti və Metabolik Sindrom – Artmış insulin səviyyəsi androgen istehsalını stimullaşdıra bilər. Xüsusilə PCOS-lu qadınlarda insulinin yüksək olması tüklənmənin artmasına səbəb ola bilər.
İdiopatik və Genetik Hirsutizm – Ailəsində hirsutizm tarixi olan qadınlarda genetik faktorlar təsirli ola bilər. Bu vəziyyətdə menstrual tsikl normal olsa da, tüklənmə müşahidə edilə bilər.
Hirsutizm, qadın sağlamlığının hormonal vəziyyətini əks etdirən əhəmiyyətli bir göstəricidir və əsas səbəbin müəyyən edilməsi üçün tibbi müayinə tələb olunur.