Polikistik Yumurtalıq Sindromunun (PCOS) Müalicəsi
Polikistik Yumurtalıq Sindromu (PCOS) reproduktiv və metabolik sağlamlığa təsir edən kompleks endokrin pozğunluqdur. Müalicə PCOS-un əsas simptomlarına və xəstənin fərdi xüsusiyyətlərinə uyğun şəkildə təyin edilir. PCOS-un müalicəsi əsasən həyat tərzi dəyişikliyi, dərman müalicəsi və reproduktiv sağlamlığın dəstəklənməsi istiqamətində aparılır.
1. Həyat Tərzi Dəyişikliyi
PCOS-un idarə olunmasında ən vacib ilkin addımlardan biri sağlam həyat tərzinin mənimsənilməsidir.
- Çəki İdarəsi: Piylənmə insulin müqavimətini artıraraq PCOS-un simptomlarını şiddətləndirə bilər. 5-10% çəki itkisi menstrual tsiklin bərpasına və ovulyasiyanın normallaşmasına kömək edə bilər.
- Düzgün Qidalanma: Aşağı qlisemik indeksli qidalar, sağlam yağlar və yüksək lif tərkibli qidalar insulin müqavimətini azalda bilər. Rafine şəkərlər və sadə karbohidratlardan uzaq durmaq tövsiyə edilir.
- Fiziki Aktivlik: Mütəmadi fiziki aktivlik insulin həssaslığını artıraraq androgen səviyyəsini azalda və metabolik pozğunluqları düzəldə bilər.
2. Dərman Müalicəsi
PCOS-un simptomlarını idarə etmək üçün müxtəlif dərman müalicələri tətbiq edilir.
- Oral Kontraseptivlər (Hormonal Dərmanlar): Kombinə edilmiş oral kontraseptivlər (östrogen və progesteron tərkibli) androgenlərin səviyyəsini azaldaraq menstrual tsikli tənzimləyir və hirsutizmi zəiflədir.
- Anti-androgen Dərmanlar: Spironolakton kimi anti-androgenlər testosteron səviyyəsini azaldaraq tüklənmə və akne kimi hiperandrogenizm simptomlarını aradan qaldıra bilər.
- İnsulin Həssaslaşdırıcı Dərmanlar: Metformin insulin müqavimətini azaldaraq qanda şəkər səviyyəsini tənzimləyir və ovulyasiyanı bərpa etməyə kömək edə bilər. Bu dərman xüsusilə piylənmə və insulin müqaviməti olan PCOS xəstələrinə tövsiyə edilir.
3. Reproduktiv Sağlamlığın Dəstəklənməsi
Uşağa sahib olmaq istəyən PCOS xəstələrində ovulyasiyanı stimullaşdıran dərmanlar istifadə edilə bilər.
- Ovulyasiya İnduksiyaedici Dərmanlar: Klomifen sitrat və ya letrozol kimi dərmanlar yumurtlamanı stimullaşdıraraq hamilə qalmaq ehtimalını artırır.
- Assisted Reproductive Technologies (ART): PCOS xəstələrində digər müalicə üsulları nəticə vermədikdə, in vitro fertilizasiya (IVF) kimi köməkçi reproduktiv texnologiyalar tətbiq oluna bilər.
PCOS-un müalicəsi uzunmüddətli yanaşma tələb edən bir prosesdir və fərdi yanaşma ilə aparılmalıdır. Müalicə, xəstənin simptomlarına və reproduktiv planlarına uyğun olaraq həkim nəzarətində aparılmalıdır.