Polikistik Yumurtalıq Sindromunun (PCOS) Müalicəsində Ən Vacib Məqamlar
Polikistik Yumurtalıq Sindromu (PCOS) reproduktiv və metabolik sağlamlığa təsir edən kompleks endokrin pozğunluqdur. Onun effektiv müalicəsi üçün fərdi yanaşma tələb olunur. PCOS-un müalicəsində əsas məqsədlər menstrual tsikli tənzimləmək, hiperandrogenizmin (tüklənmə, akne və saç tökülməsi) qarşısını almaq, insulin müqavimətini azaltmaq və uzunmüddətli metabolik riskləri minimuma endirməkdir.
1. Həyat Tərzi Dəyişikliyi – Müalicənin Əsas Pilləsi
Həyat tərzi dəyişikliyi PCOS-un idarə edilməsində ilkin və ən vacib addımdır.
- Çəki İdarəsi: Artıq çəki insulin müqavimətini artıraraq hormonal balanssızlığa səbəb olur. 5-10% çəki itkisi menstrual tsikli normallaşdıra və ovulyasiyanı bərpa edə bilər.
- Sağlam Qidalanma: Aşağı qlisemik indeksli qidalar (tam taxıllar, tərəvəzlər, protein mənbələri) və şəkərdən imtina insulin müqavimətini azaltmağa kömək edir.
- Mütəmadi Fiziki Aktivlik: Aerobik məşqlər və güc məşqləri insulin həssaslığını artıraraq PCOS-un simptomlarını yüngülləşdirə bilər.
2. Hormonal və Farmakoloji Müalicə
PCOS-un simptomlarına uyğun olaraq dərman müalicəsi tətbiq edilir.
- Oral Kontraseptivlər: Kombinə edilmiş oral kontraseptivlər (östrogen və progesteron tərkibli) menstrual tsikli tənzimləyir və androgen səviyyələrini azaldır.
- Anti-androgen Dərmanlar: Spironolakton və ya finasterid androgenlərin təsirini bloklayaraq hirsutizm və akneni azalda bilər.
- İnsulin Həssaslaşdırıcı Dərmanlar: Metformin insulin müqavimətini azaldaraq ovulyasiyanı bərpa edə və metabolik riskləri azalda bilər.
3. Reproduktiv Funksiyanın Dəstəklənməsi
Hamiləlik planlayan PCOS xəstələri üçün ovulyasiyanı stimullaşdıran xüsusi müalicə üsulları tətbiq edilir.
- Ovulyasiya İnduksiyaedici Dərmanlar: Klomifen sitrat və letrozol ovulyasiyanı stimullaşdırmaq üçün istifadə edilir.
- Assisted Reproductive Technologies (ART): Dərman müalicəsi nəticə vermədikdə, in vitro fertilizasiya (IVF) tətbiq edilə bilər.
4. Uzunmüddətli Sağlamlıq Nəzarəti
PCOS uzunmüddətli sağlamlıq riskləri ilə əlaqələndirilir, buna görə mütəmadi tibbi nəzarət vacibdir.
- Metabolik Sağlamlıq: PCOS tip 2 diabet və ürək-damar xəstəlikləri riskini artırır. Qanda şəkər və lipid profili mütəmadi yoxlanmalıdır.
- Endometrium Xərçəngi Riski: Uzunmüddətli anovulyasiya endometriumun qalınlaşmasına səbəb olaraq xərçəng riskini artıra bilər. Hormonal terapiya bu riski azalda bilər.
PCOS-un effektiv müalicəsi həyat tərzi dəyişiklikləri, düzgün farmakoloji yanaşma və uzunmüddətli sağlamlıq nəzarətini özündə birləşdirir. Fərdi müalicə planı həkim tərəfindən xəstənin simptomlarına və ehtiyaclarına uyğun şəkildə tərtib olunmalıdır.